Fretki
Fretka (Mustela putorius furo) to drapieżnik z rodziny łasicowatych, udomowiona forma tchórza zwyczajnego lub tchórza stepowego.
Tchórzofretka, tchórz hodowlany to mieszaniec z rodziny łasicowatych, hodowlana odmiana tchórza zwyczajnego (Mustela putorius) pochodząca ze skrzyżowania z jego udomowioną formą albinotyczną – fretką (Mustela putorius f. furo). W języku potocznym nazwa tchórzofretka jest często utożsamiana z fretką.
Rząd drapieżne (Carnivora)
– rodzina łasicowate (Mustelidae), podrodzina łasice właściwe (Mustelinae)
– kuny (Martes) leśna i domowa
– tchórze (Mustela), tchórz zwyczajny / europejski (Mustela putorius)
– fretka (Mustela putorius furo)
– tchórz stepowy (Mustela eversmanni)
– tchórz czarnonogi (Mustela nigripes)
– norka europejska (Mustela lutreola)
– gronostaj (Mustela erminea)
– łasica (Mustela nivalis)
Historia:
Najstarsze odkryte szczątki fretek pochodzą z ok. 1500 p.n.e., natomiast badacze są podzieleni w kwestii miejsca i czasu ich udomowienia. Pierwsze wzmianki w literaturze o tym ciekawskim stworzeniu, pojawiają się już w 350 r. p.n.e. dzięki Arystotelesowi. Początkowo doceniane jako świetni łowczy, drapieżniki te były niezwykle pomocne, w odławianiu gryzoni grasujących po domostwach i gospodarstwach.
Około 1300 roku fretki pojawiają się na terenie Europy. Szczególnie zachwycano się odmianą albinotyczną, co można zaobserwować m.in. w malarstwie tak znanego malarza jakim był Leonardo Da Vinci.
W latach 20 XX wieku zaczęto wykorzystywać te miłe zwierzątka do celów laboratoryjnych oraz powoli udomawiać. Od lat osiemdziesiątych zaczęła wzrastać ich popularność na całym świecie.
Co powinno się wiedzieć przed podjęciem decyzji o posiadaniu fretki?
Z natury są to stworzenia ciekawskie, inteligentne, żywe, określane mianem „zbieraczy”. Podkradają i gromadzą „skarby”, z reguły drobne elementy jak np. guziki. Fretki niechętnie żyją w zamknięciu, szczególnie na małych powierzchniach dlatego trzymane w klatkach powinny być często wypuszczane. Większość z nich wymaga towarzystwa. Potrafią bardzo dobrze się wspinać po wszelkiego rodzaju powierzchniach. Wydzielają charakterystyczny zapach piżma, który nie przez wszystkich jest tolerowany. Niestety miewają kłopoty z korzystaniem z kuwety. Jako drapieżniki zdarza im się używać zębów, szczególnie podczas nielubianych zabiegów. Więksi indywidualiści, sprytni, reagują na imię, ale raczej o tresurze możemy zapomnieć. Fretki potrafią być także złośliwe.
Podejmując decyzję o zakupie fretki, należy przemyśleć dokładnie wszystkie za i przeciw. Świadoma decyzja pozwoli w przyszłości cieszyć się każdą chwilą ze swoim nowym przyjacielem.
Warto przemyśleć także kwestię adopcji. W Warszawie istnieje kilka instytucji, zajmujących się pomocą, organizacją adopcji oraz służących radą w kwestii wyboru i nabycia fretki. Polecamy także istniejące fora jak bazę oraz wsparcie w przyszłej hodowli.
Dane fizjologiczne:
Jak to w przyrodzie bywa, samce są większe od samiczek. Orientacyjna masa ciała: samica 0,5 – 1 kg a samiec 1 – 2 kg. W ciągu roku może wahać się nawet do 40 %, w zależności od pory roku, co ma związek z wpływem światła. W zimie fretki przybierają na wadze. Żyją przeciętnie około 7 – 10 lat.
– temperatura ciała: 38 – 39 st. C, jest znacznie wyższa, niż norma fizjologiczna u człowieka
– liczba oddechów: 30 – 40 /min.
– liczba uderzeń serca: 180 – 250 /min.
– ilość zębów 34.
Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 4 – 10 miesięcy, są aktywne płciowo od grudnia do lipca. Samice z kolei dojrzewają płciowo w następnej wiośnie po urodzeniu, ich aktywność płciowa przypada na miesiące marzec – wrzesień. W związku ze sztucznym oświetleniem okres ten może ulegać zmianom. Długość trwania rui to około do 8 – 10 tygodni, może być zmienna osobniczo. O przedłużaniu się rui mówimy z reguły, kiedy mija 10 tydzień. Jeśli samica nie zostanie pokryta, ruja może przedłużać się nawet do pół roku, co może być niebezpieczne dla zwierzęcia. Zalecane jest wtedy leczenie hormonalne, a szczególnie polecane są tak zwane „chipy”, czyli implanty wprowadzane pod skórę za pomocą igły przez lekarza weterynarii.
Ważna jest regularna kontrola i okresowa badania w celu uniknięcia komplikacji. U pokrytych samic, u których nie doszło do zapłodnienia, może rozwijać się zjawisko zwane „ciążą rzekomą” lub potocznie „urojoną”. Ma to związek z zaburzeniem równowagi hormonalnej u samicy. Samica zachowuje się jakby była w ciąży, mimo że w niej nie jest. Długość trwania ciąży to przeciętnie ok. 41 – 42 dni, licząc od dnia pokrycia. Natomiast wielkość miotu liczy średnio ok. 8 sztuk. Nie jest to jednak regułą, samica może posiadać od jednego, aż nawet do osiemnastu młodych. Masa noworodka wynosi około 8 – 10 g. Młode rodzą się ślepe, oczy otwierają ok. 25 dnia życia, na pokarm stały przechodzą około 50 – 60 dnia. Zalecany wiek odseparowania młodego od matki to osiem – dziesięć tygodni.
Umaszczenie:
Opisując umaszczenie fretki, używamy dwóch określeń: kolor i wzór (deseń).
Według dostępnych źródeł, do niedawna w Polsce były wyróżniona trzy kolory bazowe fretek: czarny, brązowy i biały.
Obecnie dzięki „ American Ferret Association” (AFA) wyróżniamy osiem podstawowych kolorów:
– albinos (ang. albino),
– czarna (ang. black),
– czarno – brązowa (ang. black sable),
– szampańska (ang. champagne),
– czekoladowa (ang. chocolate),
– cynamonowa (ang. cinnamon),
– biała ciemnooka tzw. DEW (ang. dark eyed white),
– brązowa (ang. sable).
W zależności od odcienia danego koloru, koncentracji, długości futra, dodatkowym umaszczenia itp. mówimy o konkretnej odmianie.
Najpopularniejszymi trzema odmianami są:
– tchórz – brązowa fretka, odpowiada umaszczeniu dzikiego tchórza,
– szkot – czarna fretka,
– albinos – biała fretka bez pigmentu także w oku.
Zapraszam do zapoznania się z ze szczegółowym opisem, dostępnym na stronie AFA.
http://www.ferret.org/events/colors/colorchart.html
Zabiegi pielęgnacyjne i opieka weterynaryjna:
Ważną czynnością w pielęgnacji fretek jest obcinanie pazurów. Można to zrobić samemu w domu lub udać się do naszej lecznicy. W naturze fretki ścierają sobie pazury same np. wspinając się na drzewa. Niestety w warunkach domowych zwierzęta te nie mają takich szans. Zbyt długie pazury mogą zahaczać np. o tapicerkę mebli i powodować urazy. Trzeba być ostrożnym, żeby nie uszkodzić naczynia, które znajduje się w wale pazura. Najlepiej mieć też do pomocy jeszcze jedną osobę, co gwarantuje większe bezpieczeństwo.
Fretki maja fizjologicznie ciemną wydzielinę w uchu, z reguły same ją usuwają poprzez potrząsanie głową. Chroni ona przed wnikaniem drobnoustrojów do kanału słuchowego. W przypadku kiedy pojawi się nadmiar wydzieliny należy ją usunąć np. za pomocą patyczka do ucha. Jednakże należy zwrócić uwagę na jej zapach i konsystencje, która może świadczyć o zakażeniach bakteryjnych, pasożytniczych itp. Dodatkowo, podczas wizyt kontrolnych warto zadbać o zbadanie wydzieliny pod mikroskopem.
Fretki są bardzo wrażliwe na obecność kamienia nazębnego, co może u nich wywoływać kłopoty z funkcjonowaniem nerek. Co to jest kamień nazębny? Jest to zmineralizowana (zwapniała) płytka nazębna. Składa się z substancji zawartych w ślinie, bakterii próchnico-twórczych i ich produktów przemiany materii, złuszczonych komórek nabłonka, wapnia, fosforu i resztek pożywienia. Dlatego bardzo ważnym jest aby zadbać o higienę jamy ustnej naszych pupili. W związku z tym zalecane jest profilaktyczne mycie zębów preparatami stomatologicznymi dla zwierząt oraz okresowe kontrole w naszym gabinecie weterynaryjnym. Nadmiar kamienia nazębnego usuwamy za pomocą specjalistycznego sprzętu stomatologicznego, zabieg taki odbywa się w płytkim znieczuleniu.
Sierść fretki składa się z włosów okrywowych (włosy dłuższe, sztywniejsze) oraz z podszerstka (włosy krótki, miękkie, puchowe). Zwierzęta te linieją dwa razy w roku, z reguły na jesień i wiosnę. Regularne szczotkowanie dobrze wpływa na stan okrywy włosowej, usuwa nadmiar martwego włosa. Polecane są szczotki z naturalnego włosia oraz różne rodzaje „zgrzebła”. Należy natomiast zawsze sprawdzić, czy sprzęt fryzjerski nie podrażnia naszego pupila. Zwierzęta te od małego należy przyzwyczaić, do częstego czesania. Raz na jakiś czas można fretkę wykąpać. Należy wtedy stosować specjalistyczne preparaty do sierści fretek, które dostępne w naszej lecznicy i sklepach zoologicznych, ze względu na inne pH skóry. Ciężko odpowiedzieć na nurtujące pytanie „jak często?”, wszystko zleży od warunków osobniczych, wskazaniem będą na pewno kłopoty ze skórą, takie jak np. łojotok.
Fretki posiadają gruczoły okołoodobytowe, inaczej mówiąc zmodyfikowanie gruczoły łojowe skóry, które znajdują się symetrycznie po obu stronach odbytu. W czasie stresu możliwe jest wydzielanie charakterystycznych, długo utrzymujących się zapachów. Czasem zdarza się, że gruczoły te ulegają zatkaniu lub przepełnieniu, dochodzi także do ich stanów zapalanych lub rzadziej przetok. W przypadku takich kłopotów należy je regularnie oczyszczać w naszym gabinecie, czasem konieczne jest ich leczenie. W Polsce usunięcie tych gruczołów „zapachowych” jest zakazane prawnie.
Fretki chętnie spędzają czas na zewnątrz, wielu właścicieli wyprowadza swoje zwierzęta na szelkach na spacery. Warto dopilnować bezpieczeństwa w trakcie wycieczek. Należy zwrócić uwagę na możliwe czyhające na nich niebezpieczeństwa, takie jak np. ptaki drapieżne, silne nasłonecznienie, rośliny trujące itp. Ważne też jest posiadanie aktualnych szczepień.
Warto regularnie badać swoje zwierzęta. Zalecamy okresowe badania kontrolne krwi oraz moczu, w celu sprawdzenia stanu nerek, wątroby itp., kontrole poziomu glukozy.
Zabieg kastracji / sterylizacji tak powszechnie wykonywany u innych zwierząt domowych, u fretek budzi wiele kontrowersji. Naukowe badania dowodzą, że zbyt wczesna kastracja / sterylizacja może wywoływać problem z nadnerczami. Obecnie zaleca się formę kastracji hormonalnej, za pomocą preparatu „Suprelorin” w postaci implantu podskórnego.
Bardzo ważna jest również profilaktyka chorób zakaźnych. Fretki są szczególnie wrażliwe na nosówkę oraz wściekliznę. Niestety mogą się łatwo zarazić od innych zwierząt, przebywających w ich towarzystwie. Dlatego zalecane jest regularne wykonywanie szczepień ochronnych oraz odrobaczanie. Nie istnieją szczepionki przeznaczone tylko dla tego gatunku, dlatego stosuje się preparaty dla psów o niezbyt bogatym składzie.
Jak w każdym przypadku stosowania preparatów medycznych, istnieje ryzyko reakcji poszczepiennych – alergii, zmian skórnych, czy wręcz silnego wstrząsu anafilaktycznego. Silne reakcji występują z reguły od razu lub w niedalekim odstępie od szczepienia. W ciągu pierwszej godziny po szczepieniu zalecana jest obserwacja. Należy wtedy zwrócić szczególną uwagę na kłopoty z oddychaniem oraz obrzęki. Reakcję te nie są zbyt częste, jednakże trzeba mieć na uwadze możliwość ich wystąpienia. Każde zwierzę może zareagować inaczej na zastosowany preparat. W naszej lecznicy dobieramy odpowiedni schemat szczepień, biorąc pod uwagę predyspozycje, stan zdrowia oraz wiek zwierzęcia. Zwracamy Państwu szczególną uwagę na fakt, że nie należy szczepić zwierząt chorych oraz będących w rui.
Przygotowanie do zabiegu operacyjnego:
Przed zabiegiem warto jest wykonać profilaktyczne badania w celu uniknięcia możliwych komplikacji. Szczególnie zalecane są one u starszych zwierząt. Standardem są badania krwi: morfologia oraz biochemia. Ponieważ ujawnią nam ewentualny stan zapalny w organizmie lub wskażą nam kłopoty z poszczególnymi narządami takimi jak wątroba, czy nerki, których prawidłowe funkcjonowanie jest tak niezbędne do prawidłowego metabolizmu leków anestetycznych. Badanie te są ważne maksymalnie trzy tygodnie, chyba że w międzyczasie wystąpiły jakieś objawy chorobowe. Zalecamy i wykonujemy także badanie kardiologiczne serca, w celu oceny jego wydolności.
W dzień zabiegu zwierzę powinno ograniczyć spożywanie pokarmów, aby nie doszło do przepełnienia przewodu pokarmowego. Nie należy fretki karmić na cztery godziny przed zabiegiem. Woda natomiast może być podawana do samego zabiegu. Oczywiście ostateczną ocenę przed zabiegiem wystawi nasz lekarz weterynarii i w zależności od wyników badań zakwalifikuje Państwa fretkę do planowanej operacji.
