Szczury
W Deshnok w Indiach istnieje pewne szczególne miejsce, świątynia gdzie tysiące wiernych przybywa czcić inkarnacje wielkich poetów. Legenda głosi, że Kari Mata wcielenie bogini Durgi poprosiła boga śmierci Yamę o wskrzeszenie pewnego poety, jednak Yama odmówił. W akcie zemsty Kari Mata inkarnowała duszę zmarłych poetów w szczury, na zawsze wyrywając je spod władzy boga śmierci. Święte szczury pędzą pozbawione szczurzych trosk życie, jedząc i wylegując się, nie zważają na tłumy spacerujących wiernych. Kilka lub kilkadziesiąt tysięcy szczurów znakomicie przystosowało się do swojej roli, całkowicie wyzbywając się naturalnego lęku przed ludźmi. Zachowują się jak oswojone domowe zwierzęta, pozwalają się głaskać, karmić, bez najmniejszych obaw potrafią skoczyć na człowieka tylko po to, by sprawdzić co dobrego przyniesiono im do zjedzenia. Również chińskie wierzenia poświęcają szczurowi szczególne miejsce. Według legendy Budda chcąc nadać poszczególnym latom patronów wezwał do siebie wszystkie gatunki zwierząt. Na wezwanie stawiło się ich dwanaście. Szczur przybył jako pierwszy (podobno przechytrzając kota, który przez szczura spóźnił się na wezwanie).
Szczury i myszy towarzyszą człowiekowi od tysięcy lat. Istnieją dowody, że wielka wędrówka szczura śniadego i wędrownego do Europy odbyła się wraz z przybyciem pierwszych osadników z Indii, Birmy oraz Azji. Na terenie Szwajcarii znano szczura już w okresie późnego brązu, czyli około IX wieku p.n.e. Pierwsze wzmianki o szczurze śniadym z terenów Szwecji, Włoch i Polski pochodzą z późnej epoki żelaza a najstarsze szczątki szczura śniadego z obszarów Polski pochodzą ze Szczecina i datowane są na IV-VIII wiek. Wkład w dalszą światową ekspansję szczura miały wyprawy krzyżowe. Szczury od zawsze towarzyszyły wielkim wyprawom lądowym i morskim, przenosiły się wraz z migrującą ludnością wykorzystując każdą okazję do łatwego zdobycia pokarmu. Wraz z rozwojem wielkich skupisk ludzkich na dobre zadomowiły się u boku człowieka dominując kanały i piwnice (szczur wędrowny) oraz strychy i poddasza (szczur śniady) naszych domostw. Słusznie posądzany o wkład w przenoszenie wielu groźnych chorób szczur nie cieszy się dobrą opinią. Już w mitologii greckiej patron tępicieli gryzoni Apollo Smintyjski, chronił przed chorobami zakaźnymi. Podobną rolę przypisywano w średniowieczu w religii chrześcijańskiej św. Gertrudzie. To do niej wznoszono modlitwy w obronie przed zarazami i plagami gryzoni.
Przez wieki życie szczura nie należało do najłatwiejszych. Uważany za groźnego szkodnika tępiony był wszelkimi sposobami. Ocieplenia wizerunku doczekał się wraz z rozwojem nauki. A sprawił to amerykański badacz Elmer Vermeer McCollum z Wydziału Rolnego Uniwersytetu Wisconsin w Stanach Zjednoczonych. McCollum badał rolą tłuszczów w diecie człowieka. Do swych badań po raz pierwszy wykorzystał on szczury, wywołując niepokój miejscowych farmerów zatroskanych o swoje zbiory. Od tego czasu kariera szczura jako zwierzęcia laboratoryjnego potoczyła się błyskawicznie. Swój ogromny wkład miały zarówno w rozwój wiedzy medycznej jak i w zakresie psychologii jako idealny model do badania zachowania i pamięci.
A z laboratorium do roli domowych pupilków to już naprawdę krótka droga. Szczury to bardzo wdzięczny gatunek. Łatwy w utrzymaniu, inteligentny, kontaktowy i bardzo ciekawy jako obiekt obserwacji. Na całym świecie szczury mają miliony wielbicieli. Dzięki wieloletniemu krzyżowaniu uzyskano wiele pięknych odmian o różnej budowie, rodzajach futra, kolorach i znaczeń. W tej liczniej i stale zmieniaj się liczne odmiany.
Ze względu na różną budowę ciała wyróżniamy odmiany:
Standard
Dwarf – zostały wyhodowane w laboratorium w Sprague Dawley w 1977 roku. Dwarfy są nawet o 40do 75% mniejsze od innych szczurów. Ma to związek z brakiem hormonu wzrostu. Od 2003 pracą nad odmianą zajęli prywatni hodowcy. Od tego czasu cieszy się dużą popularnością ze względu na małe mioty (4-6 sztuk).Hodowana początkowo do badań nad nowotworami, dlatego obecnie ta odmiana jest bardzo silna I duża część tych szczurów dożywa 3 lat, czasami nawet 4 lat.
Dumbo – pochodzi z północno-zachodniej Ameryki. Pierwsze zapiski o tej odmianie pochodzą z 1915 roku. Charakterystyczną cechą tych szczurów są większe uszy.
Tailes manx – szczury tej odmiany nie posiadają ogona. Prowadzenie hodowli tej odmiany jest dyskusyjnie. Są podstawy sądzić, że skrócenie ogona idzie w parze z zaburzeniami ze strony ośrodka termoregulacji i ma istotny wpływ utrzymanie równowagi. Hodowle prowadzone w USA.
Doodle – to spontaniczna mutacja o kręconych ogonach (wada genetyczna), utrzymywana pokątnie w Ameryce. Mało znana i prawdopodobnie obciążona genetycznie.
Fat – to odmiana hodowana jedynie w laboratoriach pod kątem dziedziczenia genu otyłości i chorób od niej zależnych. W hodowlach domowych nie występuje.
Polydactyl – wada wrodzona polegająca na obecności dodatkowego palca bądź palców. Nie rozmnażana na Świecie, pojawia się w niektórych liniach.
Podstawowe bazy kolorystyczne to:
Grupa agouti (dzika wersja) może występować z wszystkimi kolorami.
Grupa black (non agouti) włosy jednokolorowe.
Podstawowe najczęściej spotykane grupy to:
Russian blue
British blue
Chocolate
Mink
RED (red eyed dilueted)
PED (pink eyed diluted)
Siamese
Burmese
Devil (marten) – nowa grupa
Podział ze ze względu na rodzaj okrywy włosowej:
Standard – włos jest krótki i gładki, włosy okrywowe dłuższe. Włosy samców są dłuższe i grubsze.
Rex – pierwsze zapiski o szczurach z kręconą sierścią pojawiają się w już od roku 1930. Trzeba pamiętać, że genów warunkujących ten typ futra było co najmniej kilka.
Velveteen – pierwsze zapiski o tej odmianie pochodzą z roku 1981. Włosy są delikatniejsze niż u standardowych szczurów. Często mylona jest z odmianą rex. Wibrysy są dłuższe niż u rexów i mają fale zamiast skrętu. Rex i velveteen są najczęstszymi odmiana o kręconej strukturze włosa, mogą występować razem.
Satin – istnieją dwa typy amerykański i europejski. Satin ma wysoką warstwę połysku i jest bardzo delikatna i miękka.
Longhair – pochodzą z Ameryk i tam głównie są hodowane. Mają dłuższe futro niż klasyczny standard jak również inną budowę skóry.
Fuzz – w nazewnictwie obowiązują różne wersje w zależności kraju (większość środowisk ich nie uznaje, z powodu dużego podobieństwa do szczurów sphynx) jednakże odmiany typu fuzz i sphynx nie są wywołane tą samą mutacją. W krzyżówce fuzz i sphynx na świat przychodziły maluch z sierścią typu standard.
Ssphynx – mutacja trzech genów, dwóch związanych z rodzajem okrywy włosowej i rodzajem skóry, trzeci odpowiedzialny za budowę nerek (w tym wypadku wadliwą). U szczurów typu sphynx występują również problemy z grasicą. Hodowla zakazana na całym świecie.
Sillky i Carasilk – to rodzaj kręconego włosa, krajem pochodzenia jest Australia. Oba rodzaje sierści są bardzo podobne. Silk jest gładka i bardzo miękka, posiada wysoki połysk i wygląda jak aksamit. U carasilk włos jest jakby mokry (wręcz jakby był pokryty oliwą).
W Australii również często występują szczury patchwork rex. Ich genetyka jest nieznana, bardzo możliwe, że to linie wyselekcjonowana ze zwykłych doubli rexów o intensywnym łysieniu okresowym przez całe życie.
Na całym świecie istnieje jeszcze mnóstwo nie poznanych bliżej odmian istniejących w swojej pierwotnej, niezmienionej wersji. Przykładowo w chwili obecnej prowadzone są prace hodowlane nad pochodzącymi z Nowej Zelandii szczurami długowłosymi, ich włosy osiągają długość pięciu centymetrów).
O tym jak wiele dzieje się w hodowlach i o dynamice tych zmian świadczy tempo pojawiania i znikania różnych odmian. Przykładowo do tej pory opisano siedem uzyskanych kręconych włosów. Niektóre nieutrwalane z powodu słabego zdrowia zwierząt lub braku zaangażowania ze strony hodowców. Cześć z nich prawdopodobnie nie została opisane.
Kilka informacji ogólnych:
– temp. ciała 37-39 st.C
– tętno 70-115/min
– częstość oddechów 250-460/min
– cykl rujowy 4-5 dni
– dojrzałość płciowa 50-62dni
– długość rui 12-24 godzin
– dojrzałość hodowlana: samiec 55-110 dni, samica 65-110 dni
– długość ciąży 21-23 dni
– wielkość miotu 4-14
– początkowa masa noworodka 5-6g
– otwarcie oczu 10-16 dzień życia
– masa ciała: samica 250-300g, samiec 350-500g (ale w gabinecie często pojawiają się szczury z większą masą przy braku otyłości)
– długość życia: mieliśmy pacjenta szczurzycę żyjacą 3 lata i 9 miesięcy (Dżyliki)
– ilość pokarmu przyjmowana na dobę na masę ciała 5-10g/100g m.c.
– ilość wody wypijana na dobę na masę ciała 8-11ml/100g m.c.
Szczur w domu
Decydując się na szczura warto mieć na uwadze, że jest to zwierzę stadne, które lubi mieć towarzystwo (najlepiej liczne). Nowe zwierzątko najlepiej zdobyć na drodze adopcji lub zakupu z dobrej hodowli z udokumentowaną historią przodków. W ten sposób uzyskujemy gwarancję zmniejszonej zapadalności na wiele chorób naszego pupila.
Kiedy już szczurek znajdzie się w naszym domu przez pierwsze dwa tygodnie warto go obserwować. Jest to okres kwarantanny. Stres związany z nowym otoczeniem działa niekorzystnie na układ odpornościowy zwierzaka osłabiając go, przez to jest bardziej podatny na wiele zakażeń. Jeśli pojawią się niepokojące objawy jak katar, kichanie lub inne zaburzenia oddechowe zalecana jest kontrola lekarza weterynarii.
Dieta szczura
Szczur to wszystkożerca co nie oznacza, że może jeść wszystko. Półki sklepów zoologicznych pełne są różnych mieszanek. Przed zakupem warto zasięgnąć rady i nabyć karmę dobrze zbilansowaną, zawierającą urozmaicone ziarna. W szczurzej diecie powinny się znaleźć również warzywa, owoce, ryż, makaron, jajka, oraz niewielka ilość mięsa. Szczególną uwagę należy zwrócić na ilość białka. Często w skutek zbyt wysokiej jego ilości w diecie dochodzi do występowania alergii skórnych, które objawiają się silnym świądem i ranami skóry.
Kiedy badamy szczura u lekarza weterynarii?
Każdy nowy zwierzak powinien zostać skontrolowany przez lekarza zanim zostanie dołączony do stada. Obowiązkowo badamy wszystkie szczury pochodzące ze sklepów zoologicznych nawet jeśli nie wykazują żadnych niepokojących objawów.
Jakie są najczęstsze przyczyny wizyt?
Czerwone łzy – właścicieli często niepokoją tzw. czerwone łzy. Co to takiego? To wydzielina z gruczołów Hardera, która zawiera porfirynę substancje o czerwonym zabarwieniu. Najczęściej pojawia się ona w przebiegu choroby, ale równie często może się wydzielać na skutek sytuacji stresowej . Czerwone zabarwienie włosów możemy głównie dostrzec wokół oczu i nosa. Wtórnie na skutek mycia się na włosach szyi i karku.
Drapanie się – silny świąd u szczurów występuje zazwyczaj wtórnie do inwazji pasożytniczej. Drugą przyczyną świądu może być infekcja bakteryjna, wtedy pomocniczym badaniem jest wymaz pobrany ze zmienionej chorobowo skóry. Kolejną przyczyną silnego świądu może być niewłaściwa dieta i tzw. przebiałczenie. W tym wypadku wystarczy jedynie zmiana diety i ograniczenie w niej białka do minimum.
Kichanie, kaszel, duszność – te objawy mogą wskazywać na toczącą się infekcję w drogach oddechowych lub niewydolność serca. Po badaniu klinicznym lekarz może zdecydować się na wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej. W przypadku zapalenia zaordynuje odpowiedni antybiotyk.
Znaczne ślinienie, brak apetytu, deformacje w okolicy pyszczka – mogą sugerować problem natury stomatologicznej np. ropień około wierzchołkowy, nadłamanie lub utratę zęba.
Guzy – u samiczek najczęstszym nowotworem jest guz gruczołu mlekowego. Jedynym skutecznym sposobem leczenia jest chirurgiczne usunięcie zmian.
Biegunka – najczęstszą przyczyną są błędy dietetyczne.
Zaburzenia neurologiczne – zapalenie ucha, guzy przysadki.
Niedowłady
Zapalenie skoków tzw. pododermatitis.
Posiadając szczura należy pamiętać o regularnym badaniu go u lekarza weterynarii. W przypadku samiczek wskazany jest zabieg kastracji, najwcześniej w wieku około 4 miesięcy. Zabieg ten w znaczący sposób ogranicza ryzyko występowania guzów gruczołu mlekowego, guzów macicy, jajników i guzów przysadki. Likwiduje również możliwość występowania stanów zapalnych układu rozrodczego. Samce kastrujemy głównie z powodu zbyt dużej agresji zarówno w stosunku do właściciela jak i do innych szczurów w stadzie.