W naturze wiele gadów regularnie zażywa kąpieli słonecznych. Trzymane w naszych terrariach żółwie i jaszczurki nie mają niestety tej możliwości.
Tymczasem promieniowanie słoneczne niezbędne jest wielu gadom, podobnie jak ludziom, dla utrzymania dobrej kondycji zarówno psychicznej jak i fizycznej. W warunkach domowych należy więc zastępować gadom światło słoneczne za pomocą specjalnych lamp emitujących promienie UVA oraz UVB.
Dlaczego to takie ważne?
Odpowiednie spektrum promieniowania jest konieczne gadom dla zachowania prawidłowego cyklu dnia i nocy, behawioru i sposobu odżywiania. Jest także niezbędne do syntezy witaminy D3 i prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforanowej. Brak promieniowania UVB powoduje m.in. zaburzenia pracy mięśni i metaboliczną chorobę kości. Jest ona bardzo bolesna dla zwierzęcia, objawia się miękkim szkieletem, patologicznymi, spontanicznymi złamaniami, a jeśli promieni pozbawione było młode, intensywnie rosnące zwierzę – nieodwracalnymi deformacjami ciała. Odwapnione samice gadów mają ogromne trudności ze zniesieniem jaj i często cierpią na ich zaparcie w jamie ciała, które nieleczone kończy się śmiercią.
Jaką lampę UV wybrać?
Przede wszystkim musi to być lampa UV zakupiona w sklepie zoologicznym i wyprodukowana specjalnie do użytku terrarystycznego. Takie lampy emitują zarówno promieniowanie UVA jak i UVB i dają przyjemne białe światło. Niedopuszczalne jest stosowanie innych, niesprawdzonych źródeł promieniowania ultrafioletowego, szczególnie takich emitujących wyłącznie UVB – mogą uszkadzać wzrok nie tylko zwierzęcia, ale i jego właściciela!
Do wyboru mamy świetlówki i żarówki. Świetlówki polecane są bardziej, ponieważ ich długie rurki emitują dobroczynne promieniowanie wydajniej i na całej długości. Żarówki dają światło bardziej punktowe, o mniejszym zasięgu w stosunku do całego zbiornika, mają za to jedną ogromną zaletę – standardowy gwint, dzięki któremu można z łatwością zamontować je w terrarium lub wkręcić do niewielkiej lampki.
Terrarystyczne lampy UV różnią się także procentową ilością emitowanych promieni UVB. Pod tym względem kierujemy się przy wyborze zapotrzebowaniem na promieniowanie mieszkańca terrarium. Przykładowo wędrujące całymi dniami w gorącym klimacie żółwie wymagają lampy 10%, zaś chroniące się w cieniu roślin kameleony – 5%.
Niektóre lampy mają tak zwane odbłyśniki, czyli błyszczące powierzchnie na oprawkach odbijające światło. Takie dodatki znacznie poprawiają efektywność emitowanego promieniowania.
Gdzie umieścić lampę?
Przede wszystkim wewnątrz terrarium, ponieważ promienie UVB nie przenikają przez szkło, plastik ani pleksi. Poza tym promieniowanie UVB dociera tylko na ograniczoną odległość – udowodniono, że na odległości powyżej 35 cm od lampy jest ono już bardzo słabe. Zaleca się zainstalować lampę w ten sposób, aby gad miał szansę podejść do niej na odległość 30 cm. Jeśli montujemy żarówkę UV, należy umieścić ją obok lampy grzewczej – w ten sposób wyspa cieplna, na której często wygrzewa się gad, stanie się też miejscem w którym dodatkowo naświetla się on promieniami UV – zupełnie jak w naturze w promieniach słonecznych.
Także w przypadku gadów wodno – lądowych (jak np. żółwie ozdobne) oświetlenie UV powinno znajdować się 30 cm nad wyspą, gdzie zwierzę wypoczywa i wygrzewa się pod lampą grzewczą.
Dodatkowo należy pamiętać by gad w terrarium zawsze miał kryjówkę lub zacienione np. roślinnością miejsce, aby mógł się schronić w ciągu dnia przed promieniami lampy jeśli będzie miał taką chęć.
Jak często wymieniać świetlówkę/żarówkę UV?
Dostępne w handlu żarówki i świetlówki UV emitują promienie UVB w odpowiednim natężeniu średnio przez 6 miesięcy – dlatego trzeba je wymieniać co pół roku, niezależnie od tego, że producent w opisie na opakowaniu zaleca rzadszą wymianę! Po tym czasie lampa oczywiście nadal będzie świecić i pozornie nie będzie żadnej różnicy, jednak ilość emitowanych promieni UVB będzie za mała i nie da odpowiednich efektów. Alternatywą jest zakupienie dodatkowo profesjonalnego miernika natężenia promieni UV, aby samodzielnie mierzyć siłę działania lampy i ocenić kiedy wymaga wymiany.
A co z naturalnym światłem słonecznym?
Oczywiście jest jak najbardziej zalecane! Jeśli właściciel ma możliwość urządzenia zwierzęciu w ciepłym okresie roku wybiegu na działce, tarasie czy balkonie, jest to doskonała alternatywa i z pewnością korzystna dla zdrowia i samopoczucia gada. Należy jednak pamiętać o środkach bezpieczeństwa:
– Zabezpieczyć gada przed ewentualnymi atakami psów, kotów, ptaków i innych drapieżnych zwierząt. Bardzo niebezpieczne są także mrówki i inne jadowite owady.
– Zabezpieczyć zwierzę przed ucieczką – mając na uwadze, że wiele gadów wbrew pozorom dobrze się wspina, żółwie doskonale kopią tunele w ziemi i potrafią być bardzo szybkie.
– Zawsze należy zapewnić gadom schronienie przed słońcem w chłodnym, zacienionym miejscu.
