Senior na czterech łapach – jak dbać o starszego psa?
Widok siwiejącego pyszczka, wolniej stawianych kroków i coraz spokojniejszego spojrzenia jest dla wielu opiekunów niepokojącym doświadczeniem. Proces starości psa, choć jest trudny dla kochających go opiekunów, wciąż może być pięknym, pełnym komfortu, bezpieczeństwa i bliskości etapem życia. Starszy pies, choć mniej energiczny niż kiedyś, dalej jest wiernym towarzyszem codzienności – potrzebuje tylko od nas więcej troski i zrozumienia. To właśnie wtedy najważniejsza staje się opieka nad starszym psem.
Kiedy pies staje się seniorem?
Proces starzenia nie następuje nagle – jest to zjawisko stopniowe, obejmujące liczne zmiany fizjologiczne i behawioralne. Nie można wskazać jednoznacznej granicy, w której pies staje się seniorem. Przyjmuje się, że okres starości u psa rozpoczyna się między 7. a 10. rokiem życia, co odpowiada około 60 latom w przeliczeniu na wiek człowieka, i trwa ostatnią ćwiartkę długości życia psa. I wtedy należy wdrożyć opiekę nad starszym psem. Długość życia psa natomiast jest silnie uzależniona od jego wielkości i rasy. Badania wskazują, że psy ras olbrzymich charakteryzują się krótszą średnią długością życia – najczęściej 8–10 lat, podczas gdy psy ras małych i miniaturowych mogą dożywać nawet 15–16 lat.
Najczęstsze problemy zdrowotne psich seniorów
Układ ruchu
Jednym z najpowszechniejszych problemów u starszych psów jest choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartritis). Dotyka ona aż 60-80% naszych starszych, psich pacjentów. Pierwsze objawy to niechęć do ruchu, trudności we wstawaniu czy chwilowa kulawizna, która ustępuje po „rozruszaniu” stawów. Zwierzęta w związku z bólem mogą wykazywać agresję czy wokalizację przy dotyku, wylizywać skórę okolicy bolącego stawu oraz zaniedbywać higienę miejsc intymnych. W zaawansowanym stadium chore psy całkowicie odmawiają ruchu.
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów obejmuje podawanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych oraz suplementów ogólnie, podawanie leków i preparatów biologicznych miejscowo (m.in. dostawowo), zabiegi ortopedyczne, zabiegi fizjoterapeutyczne, oraz redukcję masy ciała. W przypadku zauważenia objawów choroby zwyrodnieniowej u psa należy umówić pupila na konsultację ortopedyczną, podczas której lekarz weterynarii wykona odpowiednie badania (ortopedyczne, Rtg), wdroży niezbędne leczenie i zalecenia, w tym fizjoterapię (laseroterapię, magnetoterapię, kinezę aktywną, taping, terapię manualną czy terapię blizny).
Układ nerwowy i zmysły
W starszym wieku psy mogą wykazywać spowolnienie ruchowe i intelektualne. U niektórych pojawia się tzw. zespół zaburzeń poznawczych (psia demencja), który objawia się dezorientacją, zmianami rytmu snu i czuwania, zapominaniem o załatwianiu potrzeb na zewnątrz czy nieuzasadnioną lękliwością. W takich przypadkach lekarz weterynarii może zalecić suplementy wspierające pracę mózgu lub odpowiednie leki.
Starsze psy często gorzej widzą i słyszą w związku z rozwojem zaćmy starczej (zmiany zwyrodnieniowe soczewki oka) oraz ze zmianami zwyrodnieniowymi ucha wewnętrznego. Warto zadbać o to, aby ich otoczenie pozostawało stałe i przewidywalne. Nie należy nagle przemeblowywać mieszkania ani zaskakiwać psa dotykiem, gdy śpi. Zmysłem, który u psa jest najlepiej rozwinięty i najpóźniej się starzeje jest węch. Należy to uwzględniać w opiece nad starszym psem i pozwalać mu się obwąchać na powitanie.
W związku ze zmianami zwyrodnieniowymi ucha wewnętrznego, które jest odpowiedzialne nie tylko za słuch, ale również za zmysł równowagi i utrzymywanie pionowej postawy ciała, niektóre starsze psy (tak jak nasz pacjent Prof ze zdjęcia) mogą zachorować na zespół przedsionkowy starszych psów. Objawia się on nagle i powoduje przewracanie się psa, przechylenie głowy (jedno ucho wyżej, drugie niżej), oczopląs (mimowolne ruchy gałek ocznych), brak apetytu i często wymioty. Nasz pacjent Prof w momencie wystąpienia objawów dodatkowo miał zdiagnozowaną niedoczynność tarczycy, która pogarsza funkcjonowanie nerwów, w tym nerwu przedsionkowego. Po konsultacji neurologicznej oraz wdrożeniu odpowiedniego leczenia neurologicznego i hormonów tarczycy senior Prof obecnie czuje się bardzo dobrze, nie ma zaburzeń równowagi, ale po wyzdrowieniu przekrzywienie głowy na stronę prawą utrzymało się. Jest to częsty objaw po przechorowaniu zespołu przedsionkowego u starszych psów, błędnik w tym wieku nie jest już w stanie całkowicie się zregenerować. Tu w opiece nad starszym psem trzeba wykazać się dużą wyrozumiałością, choć nasz psi przyjaciel wygląda inaczej, to wciąż jest psim odkrywcą, eksploratorem i poszukiwaczem smaczków.
Układ pokarmowy i żywienie
Z wiekiem spada zapotrzebowanie energetyczne psów, dlatego łatwiej u nich o nadwagę. Zbyt duża masa ciała psa obciąża stawy i serce, a także zwiększa ryzyko wystąpienia zapalenia trzustki, cukrzycy oraz nowotworów. W opiece nad starszym psem należy regularnie kontrolować jego wagę – przybieranie na wadze lub nagła utrata masy ciała mogą sygnalizować choroby lub nieodpowiednią dietę. Przy odpowiedniej diecie przybieranie na masie może być wynikiem niedoczynności tarczycy czy choroby Cushinga, natomiast nieuzasadnione chudnięcie może być spowodowane cukrzycą, chorobą jelit lub chorobą nowotworową.
Dieta psiego seniora powinna być lekkostrawna, bogata w wysokiej jakości białko, witaminy i minerały. Najlepiej wybierać karmy przygotowane specjalnie dla starszych psów. Jeśli pupil cierpi na choroby przewlekłe (np. nerek, wątroby, trzustki), sposób żywienia powinien być ustalony z lekarzem weterynarii lub dietetykiem weterynaryjnym. To element, bez którego opieka nad starszym psem nie może być pełna i skuteczna.
Jama ustna
Choroby zębów i przyzębia to bardzo częsty problem starszych psów. Kamień nazębny odkładający się na zębach powoduje stany zapalne dziąseł, które objawiają się bólem – pies niechętnie je, może piszczeć lub odskakiwać od miski, pies cierpi. Dodatkowo stany zapalne jamy ustnej są przyczyną ślinienia, nieprzyjemnego zapachu z pyska, a gdy dojdzie do zakażenia bakteriami mogą się rozwinąć ropnie zmieniające kształt pyska oraz mogą się pojawić objawy ogólne, takie jak brak apetytu, silna osowiałość oraz gorączka. W opiece nad starszym psem regularne kontrole stomatologiczne, czyszczenie kamienia nazębnego czy ekstrakcje chorych zębów mogą znacząco poprawić komfort życia psa seniora.
Odporność i choroby zakaźne
Starsze psy mają słabszy układ immunologiczny – łatwiej łapią infekcje i wolniej się regenerują. Dlatego niezwykle ważne w opiece nad starszym psem są regularne szczepienia, suplementacja pobudzająca układ odpornościowy, ochrona przeciw pasożytom zewnętrznym oraz regularne badanie kału w kierunku pasożytów wewnętrznych (raz na 6 miesięcy), a także dbałość o zdrową mikrobiotę jelitową. Mikrobiota jelitowa to ogół mikroorganizmów zasiedlających jelita psa, w skład której wchodzą korzystne bakterie, pierwotniaki, grzyby, wirusy oraz archeony. Mikrobiota jelitowa pełni bardzo ważne funkcje, w tym chroni przed złymi mikroorganizmami. W przypadku nieodpowiedniej diety, chorób ostrych oraz przewlekłych dochodzi do zaburzenia mikrobioty jelitowej i zmniejszenia odporności starszego psa. Leczenie polega na suplementacji probiotykami, prebiotykami, postbiotykami oraz przeszczepie mikrobioty jelitowej.
Narządy wewnętrzne
Starzenie się obejmuje również narządy wewnętrzne, które „zużywają się” wraz z wiekiem i zaczynają gorzej pracować. Ma to wpływ na układ pokarmowy, oddechowy, krążenia i moczowy seniora, jak również na jego gospodarkę neurohormonalną. Jak już wyżej zostało napisane opieka nad starszym psem wymaga dopasowania mu odpowiedniej diety w związku z gorszą pracą wątroby, trzustki oraz jelit. Również należy pamiętać o odpowiednim piciu świeżej wody, co jest kluczowe dla prawidłowej pracy narządów wewnętrznych, a może być trudne dla psiego seniora w związku z problemami z poruszaniem się, schylaniem głowy czy demencją. Warto zainstalować w domu większą ilość misek z wodą na podwyższeniu oraz podawać psu wodę bezpośrednio pod pyszczek. Psi senior powinien pić dziennie minimum 50 ml wody na każdy kilogram masy swojego ciała. Nagłe zwiększenie pragnienia (powyżej 100ml/kg/dzień) i częstsze oddawanie moczu (objaw poliurii/polidypsji) to sygnały, że w organizmie psiego seniora dzieje się coś niepokojącego i wymagają wizyty u lekarza weterynarii.
W związku ze „zużywaniem się” narządów wewnętrznych należy regularnie zapisywać psiego seniora (minimum raz na 6 miesięcy) na badanie kliniczne u lekarza internisty w celu wykrycia niepokojących objawów, których opiekun czasem nie jest w stanie zauważyć, na badanie krwi o profilu geriatrycznym oraz Usg jamy brzusznej (oba na czczo 8 godzin), na badanie Echo serca u kardiologa oraz raz na 6 miesięcy przynieść próbkę moczu do analizy. Pozwala to na wczesne wykrycie chorób przewlekłych, wdrożenie odpowiedniego leczenia i znacząca poprawę jakości życia psiego seniora.
Podsumowanie
Opieka nad starszym psem wymaga uważności, cierpliwości i serca. Dostosowując spacery, żywienie i warunki domowe do jego możliwości, a także dbając o regularne kontrole zdrowia, możemy zapewnić mu komfort i długie, szczęśliwe życie. Okres starości psa, jeśli otoczymy go troską i wyrozumiałością, wcale nie musi być smutny – może być pełen pięknych, wspólnych chwil, merdania ogonem i spokojnych spacerów u boku ukochanego opiekuna.
Życzymy wielu cudownych chwil ze swoim ukochanym psim seniorem!
Jeśli potrzebujesz wsparcia w tym, jak opiekować się swoim starszym przyjacielem, jesteśmy tu dla Ciebie. Zapewniamy opiekę ortopedyczną, fizjoterapeutyczną, neurologiczną, kardiologiczną, stomatologiczną, behawioralną, dietetyczną i internistyczną psiego seniora. Na wizytę możesz się umówić tutaj:
https://www.wettermin.pl/lecznice/warszawa/2612
Zespół Medicavet
Napisała lek. wet. Anna Wojtalewicz
Bibliografia: